Nâng cao năng lực lập quy hoạch và quản lý đô thị

    Công tác quy hoạch đô thị và quản lý quy hoạch đô thị hiện là một thách thức đối với Việt Nam, nơi có tốc độ đô thị hóa nhanh. Quy hoạch không mang tính chiến lược bài bản sẽ tạo ra hệ lụy cho một đô thị. Cùng với công tác quy hoạch là công tác quản lý quy hoạch cần phải được kết hợp chặt chẽ với nhau mới tạo được một đô thị phát triển bền vững. Và để thực hiện được vấn đề này đó là trách nhiệm của các nhà lập quy hoạch và các nhà quản lý quy hoạch đô thị. Hiện nay, tại các địa phương, nhiều cán bộ phụ trách công tác đô thị lại chưa được đào tạo về lĩnh vực quy hoạch và quản lý đô thị, nhiều nhà lập quy hoạch ở địa phương, tốt nghiệp đại học khá lâu nhưng chưa được đào tạo lại để bổ sung, cập nhật những kiến thức, thông tin mới phục vụ công tác quy hoạch và quản lý đô thị nhất là các kiến thức, kinh nghiệm về công tác quy hoạch của một số nước trên thế giới. Với dự án Xây dựng năng lực lập quy hoạch và quản lý đô thị sẽ đưa ra những hướng tiếp cận mới trong công tác lập và quản lý quy hoạch đô thị.

TS Nguyễn Trung Dũng - Giám đốc Trung tâm đào tạo và HTQT thay mặt nhóm nghiên cứu dự án cho biết: Phương pháp lập quy hoạch hiện vẫn chậm đổi mới, các phương pháp quy hoạch sử dụng vẫn còn kế thừa rất nhiều từ phương pháp quy hoạch truyền thống mang nét từ thời kỳ kinh tế tập trung, kế hoạch tập trung. Dù chuyển sang nền kinh tế thị trường hơn 20 năm nhưng nét tồn tại vẫn còn đọng lại trong quy hoạch đô thị. Luật Quy hoạch đô thị ra đời năm 2009 đã tạo ra một khung pháp lý vững chắc cho hoạt động triển khai quy hoạch đô thị trên toàn quốc. Và đây có thể nói là bước tiến rất lớn về mặt thể chế hoạt động quy hoạch xây dựng.

Chính vì thế từ năm 2009 đến nay, Bộ Xây dựng và Viện Kiến trúc, Quy hoạch đô thị và nông thôn (VIAP) đã triển khai thực hiện dự án Xây dựng năng lực lập quy hoạch và quản lý đô thị (CUPCUP), JICA Nhật Bản là nhà tài trợ. Với mục đích đào tạo lực lượng các bộ chịu trách nhiệm về lập quy hoạch đô thị ở cấp địa phương nhằm giúp cán bộ của địa phương lập và quản lý tốt quy hoạch đô thị.

Trong 3 năm triển khai dự án đã xây dựng một bộ cẩm nang hướng dẫn lập quy hoạch đô thị. Đây là một công cụ hữu ích trong định hướng cho các cán bộ địa phương khi lập quy hoạch đô thị. Bộ cẩm nang hướng dẫn về lập quy hoạch đô thị được xây dựng trên các kinh nghiệm và bài học từ những nghiên cứu thí điểm ở thực tế. Bộ cẩm nang gồm: Cẩm nang lập quy hoạch vùng, cẩm nang lập quy hoạch chung và cẩm nang lập quy hoạch phân khu. Trong đó cẩm nang lập quy hoạch chung là cẩm nang chính làm bộ khung cho tất cả các cẩm nang khác. Mục tiêu của bộ cẩm nang nhằm cung cấp các bước cơ bản về quy hoạch và quản lý đô thị cho các nhà lập quy hoạch. Và đây là các công cụ thúc đẩy thực hiện chứ không phải là quy định do bộ cẩm nang nhằm cung cấp các bước cơ bản về lập và quản lý quy hoạch đô thị.

Trong quá trình thực hiện dự án CUPCUP, dưới sự hỗ trợ của các chuyên gia Nhật Bản, nhóm nghiên cứu cũng đã đưa ra kiến nghị mà Chính phủ cần giải quyết một số vấn đề để cải thiện và củng cố hệ thống lập quy hoạch và quản lý đô thị của Việt Nam. Trong đó cải tạo cơ sở dữ liệu lập quy hoạch gồm bản đồ nên thể hiện các số liệu về kinh tế, xã hội, giao thông vận tải, môi trường, số liệu về tài chính đô thị, khai thác và quản lý hạ tầng kỹ thuật cần được thu thập và xử lý theo định dạng chuẩn. Tăng cường năng lực phân tích để xác định các vấn đề và chủ trương chính sách để phát triển thành phố bền vững một cách toàn diện và gắn kết. Xây dựng tầm nhìn và lập chiến lược, kết nối các dự án và kế hoạch hành động. Sự phối hợp liên ngành và gắn kết quy hoạch, đặc biệt là quy hoạch đô thị, giao thông, môi trường ở góc độ thúc đẩy phát triển đô thị bền vững.

Nhóm nghiên cứu dự án CUPCUP cũng đưa ra những vấn đề cần đổi mới trong công tác quản lý quy hoạch. Trong đó cần xem xét công tác quản lý quy hoạch từ góc độ làm thế nào để quy hoạch đô thị có thể đóng vai trò là công cụ kiểm soát và hướng dẫn phát triển đô thị hữu hiệu theo cách các dự án phát triển sẽ giúp hiện thực hóa tầm nhìn của TP. Đồng thời cần cải thiện hơn hệ thống quản lý quy hoạch đô thị hiện nay ở các vấn đề như làm thế nào cải thiện và tăng cường quy trình, lập quy hoạch. Làm thế nào để thiết lập cơ chế quản lý phát triển đô thị hiệu quả thông qua hệ thống lập quy hoạch đô thị và làm thế nào để gắn kết thiết kế đô thị với hệ thống lập quy hoạch đô thị.